O extraordinario mundo da "Ora Maritima"

Tese doutoral de Xoán Bernárdez publicada engalego e en castelán.

RESUMO:  Arredor do ano 400 d. C., o procónsul e home de letras romano, Rufio Festo Avieno, compuxo un poema de enorme importancia tanto xeográfica coma histórica. Este traballo, a "Ora Maritima", da que tan só se conservan os seus 713 primeiros versos,  describe unha viaxe maritima que comezaba nun punto situado no Atlántico, ao que denomina "Prominente Monte Oestrymnio, volto cara ao atemperado Noto", ao pé do que "se abre o golfo Oestrymnino e as illas Oestrymnidas, vastamente espalladas e ricas en estaño e chumbo", coas que comerciaban fenicios, tartesios e carthaxineses. A  viaxe chegaba ata o actual Mar Negro, se ben que, a perda dos versos que seguían ao 713, fai que a súa información se deteña en "Massilia", a Marsella de hoxe.

A importancia da "Ora Maritima" reside no feito de que o seu autor, para a elaborar, serviuse de fontes de autores, case que todos gregos, que viviran, na súa maioría, a principios do século VI antes de Cristo, e coñeceron, polo tanto, datos históricos, xeográficos e etnogtráficos anteriores aos que nos deron a coñecer comentaristas posteriores. 

Pois ben, a pesar da precisa descrición que acerca do "Prominente Monte Oestrymnio", e os seus arredores, nos ofrece o poema, así como das distancias, en días, ou en soles de navegación, indica respecto aos distintos lugares que menciona, ao longo dos últimos cincocentos anos, os investigadores chegaron a moi dispares interpretacións sobre a mesma, mesmo a situar o inicio da viaxe que describe en lugares tan distantes entre sí como son o sur de Suecia e o cabo Sâo Vicente, en Portugal, e outros intermedios, lugares nos que, ademais, non existe ningún monte autenticamente prominente, volto cara ao Sur, como acerca do "Oestrymnio" indica a "Ora Maritima".

Por outra banda, os datos que esta ofrece, semellantes aos doutros autores da antigüidade, permiten establecer que as naves de comezos do século VI a. C. podían desenvolver singraduras duns 200 quilómetros cada 24 ahoras, e de arredor de 140-150, navegando tan só de día, na primavera-verán.

O feito de que, varios séculos despois, Xulio César citara na península de Bretaña a existencia dun pobo denominado "Osismo", ou "Osismio", foi interpretado no sentido de o considerar como unha evolución de "Oestrymnio". 

Completa as conclusións dunha importan te parte dos investigadores, a de identificar a "Illa Sagrada, a dous soles do Promontorio Oestrymnio", coa de Irlanda, e á súa inmediata, a dos Albións, coa de Britannia. Mais, ao resultar completamente imposible cubrir as distancias existentes entre os distintos puntos polos investigadores suxeridos coma "Promontorio Oestrymnio", e a indicada Irlanda, así como que a "Ora Maritima" menciona nada menos que once lugares marítimos "sagrados" ou "consagrados a", así coma que non se descubrisen restos fenicios, tartesiuos ou carthaxineses máis alá das costas asturianas, alertaron en contra da idoneidade desta teoría.

Coma consecuencia, seguindo a precisas puntualizacións da "Ora Maritima", o traballo suxire identificar o "Promontorio Oestrymnio" co autenticamente prominente cabo Fisterra, situado na principal veta europea de estaño, o cal, dirixíndose cara ao sur, domina o Seno das Rías Baixas, que chegan al Cabo Silleiro, punto dende o que se poden medir os cinco días de navegación -1000 quilómetros- que o poema sinala que se necesitaban daquela para chegar ás Columnas de Hércules, as actuais Xibraltar e Ceuta.

Así mesmo, as precisións de Avieno revelan que, no século VI a. C. a fachada occidental portuguesa recibía a denominación de "Ophiussa", se ben que, antes, fora coñecida como "Oestrymnia".

Completa a información sobre o controvertido punto de partida da "Ora Maritima" o dato de que "a dous soles para un barco", a partir de Fisterra, a actual Estaca de Bares ofrécenos tanto a efixie da antiquísima deidada denominada A Muller Mariña, como un prehistórico peirao, con restos fenicios, nunha parte da costa ateigada ademais de moedas súas. Así mesmo, nesta ribeira, tanto Caio Plinio coma Claudio Ptolomeo, situaron o pobo denominado dos Albións, do que, en 1933, foi atopada nas beiras do río Eo, unha lauda sepulcral do século I dedicada a Nicer Clutoso, un dos seus príncipes.

PUNTOS DE VENDA:

     -Libraria Cartabón

     -Amazon

     -Prometeo

     - Librerías Nobel, Vigo.

     -Librería Andel, Vigo

     - Próximamente en Casa del Libro 

ABSTRACT:

Around the year 400 AD, the Roman proconsul and author, "Postumius Rufius Festus Avienus", composed a poem, the "Ora Maritima", describing a sea voyage from a location ind the Atlantic, "Mount Oestrymnio Prominent", to the current Black Sea, which, having  been lost its final part, ends now in Marseille, in southern France. Its importance comes from the fact that R.

Festo Avieno, to produce it, took texts as sources by authors, almost all Greeks, who lived mostly by the beginning of the distant sixt century BC. 

Despite all details offered, the researchers came to very different conclusions about its contents, even to place de beginning of the journey in places as far apart as southern Sweden and Cape Sâo Vicente, Portugal, despite not being in anyone any prominent hill, faced to de South, as indicated "Oestrymnio".

Of all his proposals, which received the mos number of followers was situated this promontory west of Bryttany, "two suns away from de Sacred Island, next, in turn, to the Albiones". According to her, the people of de "Osismo, or Osismios", in Bryttany would correspond with the "Oestrymnios" of the poem, and the islands, with the ones of Ireland and Britain. 

But being physically impossible to cover the distances from the various points suggested as "Oestrymnio Promontory", to Ireland in "two suns", and the words by the "Ora Maritima" of no less than eleven places -islands, capes, mountais- "sacred", became this theory unconvincing.

In contrast, data from the "Ora Maritima" seem to suggest as the high promontory "Oestrymnio", the Cape Finisterre, located in the main european tin vein, which facing south, dominates the gulf os the Rias Baixas, full of islands and peninsulas, arriving at Cape Silleiro, point from which you can measure the five days of sailing -1000 kilometers indicates the poem then needed to reach the "Pillars of Hercules": Gibraltar and Ceuta. Avieno accuracies also point ou that in the sixth century B.C. the western portuguese coastline was called "Opiussa", but som time before it has been denominates "Oestrymnia".

On the other hand, at a distance of "two suns" by ship, starting from Finisterre, the current Estaca de Bares offers the effigy of the prehistoric "Muller Mariña", and a primitive dam with Phoenician remais. Caio Pliny and also Ptolemy placed alon this coast the people of the Albiones of which, in 1933, was found a first century AD tombstone, which belongs to Nicer Clutosi, one of his princes.